Bazal Metabolizma Hızı / Metabolizma Hızı / Basal Metabolic Rate / BMR nedir? Metabolizma hızımı nasıl arttırırım?

Tüm canlılar gibi insanların da hayatta kalmak için gerekli bir enerjiye ihtiyaçları vardır. Bu enerji temel hayatsal fonksiyonların devamı ve sağlıklı işleyişi için oldukça önemlidir.Adı üstünde bazal enerjidir.Daha basit anlamda bir gün hiç bir şey yapmadan yattığınızı düşünebilirsiniz.

Bu bazal metabolizma hızını ölçme amacıyla bilimadamları çeşitli formüller geliştirmiştir.Klinikte en yaygın kullanılanları Harris-Benedict ve Schofield formülasyonlarıdır.

Bu formüller yapılırken belirli kat sayılarla,belirli sabit değerler çeşitli işlemlerden geçirilir.

En genel anlamda kullanılan değerler kişinin cinsiyeti,boyu,kilosu,yaşı,ve bazılarında yağ kütlesi ve/veya kas miktarıdır. Bu ölçümlerin de standart bir sapması mevcuttur. Genelde bu oran %8 ile % 10 arasındadır.

Örneğin; Harris Benedict formülü:

Bazal metabolizma hızı (erkek) : 66.473 + 13.752 (Ağırlık, kg) + 5.003

(Boy, cm) – 6.755 (Yaş,yıl)

Bazal metabolizma hızı (kadın) : 66.096 + 9.563(Ağırlık,  kg) + 4.676

(Boy, cm) – 4.676 (Yaş,yıl)

şeklinde hesaplanır.Buradaki sabit sayılar akılda tutamayacak kadar karmaşık görünebilir.

(*Bize bu formülleri tek tek ezberleten Aylin Hoca’mıza selam olsun:))

İnternet üstünde gördüğünüz bir çok bmr calculator kıvamında, metabolizma hesaplayıcılar genelde bu alanları sorarak bu denklemi hesaplar. Bazı yağ ölçüm cihazları da Harris Benedict ve kas miktarını da önemseyen başka formülasyonlarla ortalama alarak aşağı yukarı bir değer çıkartır.

Aynı boy ve kiloda olsanız bile,bir erkeğin sizden metabolizma hızının daha hızlı çıkması eğer bir kadınsanız sizi şaşırtmasın dolayısıyla.

Yapılan büyük hatalardan biri de kas miktarını önemsemeden sadece bu formülasyonla işlem yapılması olabilir.Takdir edersiniz ki aynı özelliklere sahip iki kadından biri eğer triatletse kas miktarı daha fazla olacağından bazal enerji bu kişide daha fazladır.

Bu noktada her şey süper gitse de bazal enerji sadece bunlara bağlı değildir.

Özellikle hormonlar bu konuda çok etkilidir.Örneğin hipotiroid hastalığı olan bir bireyin bazal metabolizma hızı bu hesaplanan değerden daha düşük olma ihtimaline sahiptir.

Metabolizmayı hızlandırmak için ne yapmalıyız? sorusuna über bilimsellikle şu cevabı sanıyorum artık verebilirsiniz!

Cinsiyetinizi ve yaşınızı değiştiremiyoruz.Haliyle bir yaştan sonra boyunuzu da.Eğer metabolik bir hastalığınız da yoksa metabolizma hızınızı arttırabilmek için yapabileceğiniz tek şey kas miktarınızı arttırmak ve/veya yağ miktarınızı düşürmek olacaktır.

Kaslarınızı bir arabanın motoruna benzetin.1 kasınız ya da 1 beygir gücünüz varsa, araba 10 beygir ya da 10 kasa göre aynı mesafeyi giderken/aynı hareketi yaparken daha az enerji harcar.

Biz burada daha çok benzin yakmak istiyoruz.

Yani 1 birim kasınız varken 1 adım atttığınızda 1 kalori harcıyorsanız,eğer 10 kasınız varsa haliyle 10 kalori harcarsınız.Durumbu kadar basit değil tabi ama oldukça kaba açıklaması bu. Bu yüzden aynı kilo ve boydaki bir erkek ve bir kadın aynı beslenme ve sporu yapınca erkekler genelde daha hızlı kilo kaybı yaşıyor.Koskoca testestoron hormonunu tabii ki gözardı etmiyoruz ama erkekler evrimsel olarak kadınlardan daha fazla kas miktarı ile dünyaya geliyor.

Bu da onları 1-0 enerji harcamada öne çekiyor.

Metabolizma hızlandıran çaylar,ilaçlar,baharatlar,sular maalesef bizimle değil!

Etkisi kanıtlanmış bazı besin ya da maddeler mutlaka varlar. 1. si bunlar bazal metabolik hıza katkı sağlamıyor.2. si sağlığı tehdit edip etmediği kanıtlanmış değil.3. direk mi indirek mi bu da bilinmiyor.Sadece kişilerin ‘’kilo kaybı yaşadığı’’ söyleniyor ve bu metabolizma hızı arttığı için diye korkunç bir anti-bilimsellikle yorumlanıp,pazarlanıyor.Bu yazılardan sonra bahsedeceğim toplam enerji ihtiyacımızı belirleyen işlemlere katkı sağlıyor.Fakat etkileri %1-2 . Dolayısıyla zamanınızı ve paranızı bunlarla değil,biraz daha aktif olmak için ne yapabilirim? sorusuna cevap vermek için kullanın bence:) 

Bazal Metabolizma Hızının Değiştiği Diğer Özel Durumlar:

-Gebelik (%22-33 oranında bir artış söz konusudur. )

-Mensturasyon-Regl: Metabolik hız yumurtalama anından bir hafta önce en düşük, hemen önce en yüksek düzeydedir.

-Ağır fiziksel hareketlerden sonra kaslar tam dinlenme durumuna geçmez.Bu nedenle fiziksel hareketlerden hemen sonra ölçülen bazal metabolizma hızları yüksektir.

-Öfke,coşku,düşünme gibi durumlarda kas tonu aksiyonu fazladır.Tedirgin tipteki bireylerin BMR’sinin daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.

-Ateşli hastalıklarda hücre çalışmasının artışı,BMR’yi arttırır.Vücut ısısının 1 derece yükselmesi %7 oranında BMR’yi arttırır.Kas yıkımının çok fazla olduğu kanserli bireylerde metabolizma hızı çok fazladır.Bu nedenle artan enerji ihtiyacı karşılanmalıdır.İştahsızlık problemi çeken bir grup hastada aşılması gereken büyük engellerden biri de iştahsızlığa rağmen,artmış enerji ihtiyacıdır.

-Stres durumunda epinefrin hormonunun salınımı arttığınan metabolik hız yüksektir.

Sevgiler,

P.

ps: Yaratıcı Türklerin Su İçsem Yarıyorculara tepkisi fazla realistik olmamış mı? :)