Yağ oranı nedir? Nasıl ölçülür? Ne kadar olmalıdır
Bir kişinin vücut yağ oranı ya da vücut yağ yüzdesi, kişinin vücudunda bulunan yağ doku ağırlığının kişinin toplam ağırlığına oranıdır (ya da yüzdesidir).
İnsanın hayati fonksiyonlarını sağlıklı bir şekilde yerine getirebilmesi için gerekli yağ miktarı bir çok faktöre ama en çok da cinsiyete göre değişir. Doğurganlık ve bazı hormonal fonksiyonlardan ötürü kadınlarda gerekli olan oran erkeklere göre daha yüksektir.Bununla birlikte özellikle gögüs ve bel bölgesinde toplanan depo yağlar sebebi ile kişinin vücut yağ oranı bu değerlerin üzerinde olabilir.
Esansiyel / elzemyağ yüzdesi erkekler için %3-%5, kadınlar için %8-%12 arasında değişir.*
Bunun için yapılan tek sınıflandırma bu değildir. Yaşa göre olana da göz atalım.
Sıklıkla kullanılan vücut kitle indeksinin aksine, boy ve kilodan bağımsız olarak vücut kompozisyonu hakkında bilgi veren vücut yağ oranı, kişinin sağlığı ve kondisyonunu belirlemek açısından önemli bir veridir. Vücut kitle indeksi, vücut yağ oranını hesaba katmadığı için özellikle kas oranı normalden yüksek olan bireyleri şişman ya da obez sınıfında değerlendiren hatalı sonuçlar verebilir.
Klinikte kullanılan çok yaygın bir method olsa da yağ oranı her şey değildir!
Yağ oranı daha çok sağlıklı olup olmamakla ilişkilendirilmelidir.
Vücut yağ oranı çeşitli yöntemler kullanılanarak ölçülebilir. Dual energy X-ray absorptiometry yönteminin en kesin sonuçları verdiği düşünülmektedir.Fakat bu ölçüm oldukça maliyetlidir.Bunun dışında biraz daha yaygın olan,bazı uygulama sporcu merkezlerinde ve üniversitelerde bulunan Whole-body air displacement plethysmography de geçerli bir yöntemdir.
Bununla birlikte hemen hemen her yerde (spor salonu, diyetisyen… ) bulabileceğiniz bioelectrical impedance analysis tekniği pratikliği açısından en çok tercih edilen yöntemdir. Maalesef bu yöntem diğer yöntemler kadar güvenilir değildir ve bir çok açıdan kontrol edilmesi gerekir. Kişinin açlığı,tokluğu,egzersiz yapıp yapmaması,hidrasyon seviyesi, kadınlarda mensturasyon dönemi olup olmaması gibi…
Yapılan araştırmalar aynı tekniği kullanmasına rağmen iki farklı marka arasında %35-40 gibi ciddi farklar oluştuğunu gözlemlemiş.**
Bu yüzden yağ ölçümü günümüzde kesinlikle kullanılması gereken yöntemlerden biridir.Fakat her şey buna bağlanmamalı ve hem antropometrik ölçümlerle hem de rahatlıkla kullanılabilecek bir kaç hesaplama ile teyit edilmelidir.
Referanslar:
*CE (2009) What are the guidelines for percentage of body fat loss? American Council on Exercise (ACE). Ask the Expert Blog. December 2, 2009.
** Exercise physiology: Basis of Human Movement in Health and Disease, Second Edition, p324, Lippincott Williams & Wilkins, 2006.
